Ontslag wegens ernstig gewetensbezwaren

In deze blog gaan we het ontslag wegens ernstig gewetensbezwaren behandelen.

De werkgever kan gebruik maken van een palet aan redenen om een werknemer te ontslaan. Een van deze redenen is ontslag vanwege een ernstig gewetensbezwaar van de werknemer bij het uitvoeren van zijn werk. De feitelijke situatie die zich dan voordoet is dat de werknemer de bedongen arbeid weigert te verrichten omdat zijn geweten daaraan in de weg staat.

De werknemer weigert het werk te verrichten (of een deel daarvan) en de werkgever is daar vanzelfsprekend niet blij mee. Vaak geeft dit aanleiding tot een arbeidsconflict. De werkgever dient daarvoor een ontslagprocedure te voeren bij de kantonrechter. Hiervoor moet hij een verzoekschrift opstellen waarin hij het ontslag onderbouwt.

Wat is een ernstig gewetensbezwaar?

Eerst is het goed om een ernstig gewetensbezwaar te definiëren. Er is sprake van een ernstig gewetensbezwaar wanneer een werknemer de bedongen arbeid weigert te verrichten omdat zijn overtuigingen daaraan aan de weg staat. Een werknemer kan politieke, religieuze of ethische overtuigingen hebben die niet verenigbaar zijn met het werk dat hij moet uitvoeren.

Voorbeelden van een ernstig gewetensbezwaar:

• De leraar die geen evolutietheorie wil uitleggen aan zijn klas omdat zijn religieuze overtuiging niet verenigbaar is met de evolutietheorie;
• Een stewardess die vanwege haar religieuze overtuiging geen alcohol wil serveren aan passagiers tijdens een vlucht;
• Een trouwambtenaar die geen huwelijken van gelijk geslacht wil begeleiden omdat een dergelijk huwelijk indruist tegen zijn religieuze overtuiging;
• Een kledingverkoper die vanwege ethische standpunten over dierenrechten geen bont wil verkopen aan klanten;
• Een ambtenaar die niet wil meewerken aan het ontbossen van een landschap ten faveure van een verbreding van snelwegen vanwege opvattingen over de natuur;
• Een accountmanager die niet met een groot bedrijf wil samenwerken omdat dat bedrijf het milieu vervuilt.

In deze gevallen heeft de werknemer in welke hoedanigheid dan ook een overtuiging die zijn oorsprong kan vinden in bijvoorbeeld politiek of religie. Deze overtuiging staat lijnrecht tegenover zijn werk en de effecten daarvan. Het werk wordt op dat moment gezien als een overtreding van de overtuigingen die hij zelf hanteert. De werknemer wil zichzelf en/ of zijn sociale omgeving niet verraden door dat werk te doen omdat hij dan zijn geloofwaardigheid en integriteit als volgeling van die overtuiging dreigt te verliezen. De werknemer is dan ook in conflict met zichzelf. Op dat moment ontstaat er een ernstig gewetensbezwaar bij de werknemer.

De rol van de werkgever

Hiertegenover staat dat de werkgever een probleem heeft omdat hij een werknemer heeft die zijn werk niet wil doen. De werkgever zal dit probleem het hoofd moeten bieden door met de werknemer in gesprek te gaan over de gewetensbezwaren. Ideaal is dat beide partijen onderling tot een oplossing komen. De werkgever moet tot een bepaalde mate begrip hebben voor de persoonlijke overtuigingen van de werknemer. Indien mogelijk zal hij het werk van de werknemer moeten aanpassen aan de overtuigingen zodat het gewetensbezwaar wordt weggenomen.

Andere functie en scholing

Als een werkgever niet tot een oplossing kan komen zal de werkgever moeten onderzoeken of hij een andere functie kan geven aan de werknemer. Daarnaast kan een werkgever de werknemer ook omscholen naar een andere functie. De werkgever wordt wel beschermd door het feit dat een andere functie of scholing haalbaar moet zijn binnen een redelijke termijn.

Samenvattend

Een ernstig gewetensbezwaar is op zichzelf nog geen reden voor ontslag. Een werkgever moet aantonen dat hij geprobeerd heeft om een oplossing te zoeken voor het gewetensbezwaar. Hij moet samen met de werknemer naar een oplossing zoeken. Dat betekent dat hij een poging heeft gedaan om het werk aan te passen om tegemoet te komen aan de gewetensbezwaren. Een andere manier is het vinden van een andere passende functie of onderzoeken of omscholing van de werknemer mogelijk is. Als er geen opties zijn die binnen een redelijke termijn toegepast kunnen worden heeft een ontslagprocedure bij de kantonrechter het meeste kans van slagen.

Advies bij ontslag wegens ernstig gewetensbezwaren

Wij adviseren om mediation te gebruiken bij een ernstig gewetensbezwaar. Mediation lost meer problemen op dan mensen denken en is buitengewoon efficiënt als oplossing bij dergelijke arbeidsgeschillen. Een gewetensbezwaar kan ook ontaarden in een arbeidsconflict. In dat geval raden wij een vaststellingsovereenkomst aan als oplossing. Werknemer en werkgever gaan dan uit elkaar waardoor het ernstig gewetensbezwaar niet meer hoeft te bestaan.

Kan een vaststellingsovereenkomst bij ernstig gewetensbezwaar?

Een vaststellingsovereenkomst is een mogelijkheid om een geschil omtrent een ernstig gewetensbezwaar te beslechten. De vaststellingsovereenkomst betekent wel het einde van de arbeidsovereenkomst. Partijen gaan via een vaststellingsovereenkomst uit elkaar. In de vaststellingsovereenkomst kan aangegeven worden dat partijen uit elkaar gaan vanwege een wezenlijk verschil van inzicht over het uit te voeren werk. Een dergelijke uitleg doet recht aan de situatie en is een reden om de arbeidsovereenkomst veilig te beëindigen.

De werknemer kan WW aanvragen met behulp van de vaststellingsovereenkomst. De werkgever bespaart zich een hoop geld en stress omdat hij een ontslagprocedure niet hoeft te voeren. Een vaststellingsovereenkomst bij ernstig gewetensbezwaar is daarom een goede optie.

Meer vragen over ontslag wegens ernstig gewetensbezwaren? Bel ons.

Bel naar 020 261 60 10 en voor meer informatie klik hier.